Pierwsze kroki w samorządności
Czym właściwie jest młodzieżowa rada i dlaczego ten twór pełni niezwykle ważną rolę w polskiej polityce młodzieżowej? Młodzieżowe Rady tworzone są przez grupę młodych ludzi, którzy zostali wybrani przez swoich rówieśników i rówieśniczki w demokratycznych wyborach organizowanych najczęściej w szkołach, które stanowią okręgi wyborcze. Samorządy takie pełnią rolę reprezentacji młodzieży na danym terenie i mają na celu uwrażliwianie władz samorządowych na potrzeby młodych mieszkańców i mieszkanek oraz wyrażanie opinii o działaniach tych władz. Młodzieżowe Rady nie mają statusu organizacji pozarządowej ani nie posiadają osobowości prawnej.
Rys historyczny
Historia młodzieżowych rad w Polsce sięga 1990 r., kiedy to powołano Młodzieżową Radę Miasta Częstochowy, będącą pierwszą tego rodzaju instytucją w kraju. W owym czasie, w polskim systemie prawnym nie było nawet wzmianki o możliwości powoływania młodzieżowych samorządów. Z biegiem czasu, pomysł dopuszczania młodzieży do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji przez władze lokalne, stawał się coraz bardziej popularny. Jednak najbardziej przełomowym momentem była nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym oraz wprowadzenie do niej w 2001 r. art. 5b, który już jasno określał, że „Rada gminy na wniosek zainteresowanych środowisk może wyrazić zgodę na utworzenie młodzieżowej rady gminy mającej charakter konsultacyjny”. Młodzieżowe rady zyskały więc formalne ramy funkcjonowania, tym samym niejako zobowiązując władze lokalne do ich tworzenia, o ile znajdzie się grupa młodzieży chętna, by działać i konsultować pomysły władzy. Od tego czasu w Polsce powstało bardzo wiele młodzieżowych rad działających przy samorządach gmin, miast oraz w przypadku Warszawy – także dzielnic. Warto wspomnieć, że w Polsce działają również młodzieżowe rady powiatów i województw. Te do niedawna miały jednak charakter nieformalny i często, pomimo tego, że z samorządami współpracują, nie były przez nie powoływane, a działały przy organizacjach pozarządowych. Wszystko zmieniły najnowsze nowelizacje ustaw o samorządzie terytorialnym. Od 2021 roku również i rady na wyższym niż gminny szczeblu zyskały formalny charakter.
Czym zajmują się młodzieżowe rady?
Młodzieżowa rada różni się od zwykłej organizacji młodzieżowej chociażby tym, że jest powoływana przy samorządzie oraz działa w ściśle określonym celu, jakim są konsultacje. Prawidłowe postrzeganie młodzieżowych rad znajduje się jednak w trzech obszarach. Są to: aktywizacja młodzieży, szerzenie wiedzy o samorządzie oraz działalność konsultacyjna. Efektywnie działająca młodzieżowa rada nie skupia się więc tylko na konsultacjach (będących nie tylko najważniejszym, ale zarazem najtrudniejszym i często zaniedbywanym elementem), lecz także zachęca młodzież do aktywnego działania poprzez organizację wydarzeń młodzieżowych, czy szerzenie wiedzy na temat możliwości podjęcia aktywności pozalekcyjnych, jak wolontariat czy wyjazdy zagraniczne. Młodzieżowe rady mają na celu również naukę samorządności. Ich zadaniem jest pokazanie, że każdy człowiek, niezależnie od wieku, czy pozycji społecznej może mieć wpływ na własne otoczenie. W tym celu organizowane są konkursy wiedzy o samorządzie, aktywne lekcje WoS-u, czy dni otwarte urzędów miast.
Głos młodych - nie tylko lokalnie
Młodzieżowe rady mogą się również wypowiadać w kwestiach ważnych dla polityki na rzecz młodzieży również na poziomie kraju, czy Europy. Na przestrzeni lat powstało wiele organizacji i komórek wspierających dialog młodzieży z władzami. Warto wymienić tu Zespół Stały ds. młodzieżowych rad działający przy Polskiej Radzie Organizacji Młodzieżowych, Radę Dzieci i Młodzieży RP działającą przy Ministrze Edukacji i Nauki, czy wreszcie, powstałą w 2019 roku – Radę Dialogu z Młodym Pokoleniem.
Przez ponad trzydzieści lat swojej działalności młodzieżowe rady stały się ważnym narzędziem umożliwiającym włączenie młodzieży w proces podejmowania decyzji na szczeblu lokalnym, które wciąż zyskuje na prestiżu. Liczba młodzieżowych samorządów wciąż rośnie, a ich działanie z dnia na dzień staje się coraz bardziej efektywne. Młodzieżowe rady coraz częściej stają się ważnym partnerem w rozmowach z władzami, tym samym spełniają swoją główną rolę, jaką jest reprezentowanie młodzieży na danym terenie oraz konsultowanie decyzji władz.
Oryginał tekstu mojego autorstwa z 23.10.2014 r. opublikowano w: Siła Młodzieżowych Rad | Działasz.pl (ceo.org.pl). Tekst został zmodyfikowany i uzupełniony o aktualizacje.
Comments are closed.